Şorlaşan ýerleri dikeltmekde buýan köküniň galyndysyny peýdalanmagyň ähmiýeti
Doly tekst
PDF (TM)   |   PDF (RU)   |   PDF (EN)
Gysgaça beýany

Bu makalada ikilenji şorlaşma we şorlaşma hadysasyna täze sezewar bolan topraklarda tebigy sorbent hökmünde buýan köküniň önümçilik galyndylaryny peýdalanmak arkaly duzlulygyň peselişiniň netijeleri beýan edildi. Ylmy barlaglar Lebap welaýatynyň “Gülüstan” daýhan birleşiginde ikilenji şorlaşan topraklarda geçirildi. Tejribeleriň dowamynda ikilenji şorlaşma eýe bolan topraklarda duzlaryň umumy mukdary 12,03-16,09%-e deňdir. Täze şorlaşyp başlan topraklarda bolsa duzlaryň umumy mukdary 7,1-8,5% çenli aralykda saklanýar. Geçirilen tejribe işlerinden soňra duzlaryň umumy mukdarynyň 2,53-6,35% çenli kemelýändigi ýüze çykaryldy.

Buýan köküniň önümçilik galyndysyny topragyň ikilenji şorlaşmagynyň öňüni almakda tebigy sorbent hökmünde peýdalanmagyň örän ähmiýetlidigi barlaglarymyzyň netijesinde ýüze çykaryldy. Topraga sorbent häsiýetli ýeňil dargamaga (çüýremäge) ukyply maddalar sepilende şorlaşan topraklardaky duzlary çalt özüne siňdirip bilýär. Soňra duzlary adsorbirlän buýan köküniň galyndylary wagtyň geçmegi bilen toprakda ýaşaýan mikroorganizmler tarapyndan dargadylýar. Bu bolsa topragyň gumusynyň artmagyna getirýär we ýere goşmaça dökün bolup hyzmat edýär.

Esasy sözler
Ikilenji şorlaşan toprak, tebigy sorbent, süýji buýan, mikroorganizmler.
Awtor barada
Hudaýberdi Saparmuradow

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-Tehnologiýa parky

Turkmenistan

Aspirant


Edebiýatlar

1. Kushiev H., Noble A., Abdullaev I., Toshbekov U. Remediation of Abandoned Saline soils using Glycyrrhiza glabra: A study from the Hunger Steppes of Central Asia. //International Journal of Agricultural Sustainability. Vol.3. № 2. 2005.

2. Атаев А., Дурдыев Б, Арзямова О. Технология выращивания солодки голой (Glycyrrhiza glabra L.) на засоленных землях Туркменистана. – Ашхабад: Ылым, 2022.

3. Аширова А.А. Растительность долины и дельты Амударьи и ее хозяйственное значение. – Ашхабад: Ылым, 1971.

4. Гладышев А.И., Кербабаев Б.Б. Сезонная динамика и особенности фенологического развития растительности поймы Амударьи // Сер. биол. наук. 1974.

5. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта (с основами статистической обработки результатов исследований). – М.: Агропромиздат, 5-е изд., доп. и перераб. 1985.

6. Михайлова В.П. Запасы, распространение и опыт по введению в культуру солодки в Казахстане // Вопросы изучения и использования солодки в засолённых почвах. – М. –Л.: Наука, 1966.

7. Надежина Т.П. Материалы к строению подземных органов солодки голой (Glycyrrhiza glabra L.), обитающей в пойменных условиях // Там же. 1965.

8. Пономарева Е.И. и др. Практикум по технологии отрасли (технология хлебобулочных изделий). Учебное пособие. – Спб.: Лань, 2016.

9. Ташбеков У., Алтмишев А. Технология снижения уровня и минерализации подземных вод с помощью растительных ресурсов. Гулистан 2017. ГулГу, 2017.