Gysgaça beýany

Ýurdumyzda ylmyň öňdebaryjy tejribelerini we häzirki zaman tehnologiýalaryny özünde jemleýän, ekologiýa taýdan arassa, galyndysyz, döwrebap ykdysady-önümçilik düzümlerini döretmekde innowasiýalara aýratyn üns berilýär.

Barlaglaryň maksady kaliý ýodatyny dört komponentli sistemadan bölüp almagyň ylmy esaslaryny we ýokary netijeli, ekologiýa taýdan arassa innowasion tehnologiýany işläp düzmekden ybarat.

Kaliý ýodatyny almagyň ýokary çykymly işlenilip düzülen usuly ýoduň kaliý gidroksidi bilen reaksiýasyna we emele gelen ýodid ýodat garyndysynyň hlor bilen aşgar gurşawynda oksidlendirilmegine esaslanýar. Kaliý ýodatyny ýoduň kaliý gidroksidi bilen reaksiýasynyň esasy önümi hökmünde almaga mümkinçilik berýän tehnologiýasy we tehnologik shemasy taýýarlanyldy. Bu önümi almagyň işlenip düzülen usulynyň häzirki önümçilkde ulanylýan usullara garanda önümiň çykymyny 4,8-5 esse (15-16% -den 83-84%-e çenli) ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýändigi geçirilen ylmy-barlaglaryň netijesinde anyklanyldy.

Esasy sözler

Ýod, kaliý ýodaty, kaliý ýodidi, ýodatlar, ereýjilik diagrammasy, suw-duz ulgamy, ewtonika, bugarmak, çökdürmek, süzmek, guratmak, okislenme, sintez, usul, tehnologiýa, dört komponentli ulgam.

Awtor barada

Jeren Sylapowa

---

Edebiýatlar

1. Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021–2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy. Türkmenistanyň Prezidentiniň 2020-nji ýylyň 16-njy oktýabrynda çykaran 1957-nji belgili Karary.

2. Ксезенко В.И., Стасиневич Д.С. Химия и технология брома, йода и их соединений. – М.: Химия, 1995. стр. 399.

3. Панасенко Т. Д. Производство йодида калия. – М.: НИИТЭХИМ, 1986.

4. Ахметова Р.Т. Порфирьева Л. и др. Под ред. Т. Ахметова. Химическая технология неорганических веществ. – М.: Высшая школа, 2002.

5. Sylapowa J. 25°C-de KCl-KIO 3 -KI-H 2 O ulgamyň fiziki-himiki häsiýetlerini öwrenmek// Türkmenistanda ylym we tehnika. №4, – 2012. – S. 80-83.

6. Sylapowa J. Geldiýew O. Dört komponentli KIO 3 -КСl-KI-H 2 O ulgamda 20°С temperaturada ereýjiligi öwrenmek//Türkmen ylmy Galkynyş we halkara gatnaşyklar ýolunda (Ylmy makalalar ýygyndysy – 2013-1). – A.: Ylym, 2013, – S. 449-455.

7. Sylapowa J., Atamalowa L.B., Hudaýberdiýewa G. Kaliý ýodatyny almagyň usulyny işläp düzmek// Himiýa institutynyň ylmy işleriniň ýygyndysy. V goýberiliş. –A.: Ylym, 2017, – S. 101-104.

8. Sylapowa J., Atamalowa L., Hudaýberdiýewa G. Aşgar-hlor usuly boýunça kaliý ýodidini oksidlendirme hadysasynyň geçişini öwrenmek // Himiýa institutynyň ylmy işleriniň ýygyndysy. IX goýberiliş. A.: Ylym, 2021. –S. 154-159.

9. Geldiýew O., Sylapowa J., Atamalowa L. B., Hudaýberdiýewa G. Kaliý ýodatynyň alnyş usuly // Oýlap tapyşyň çäklendirilen patenti № 625, С 01 В 11/22; С 01 В 9/06 (2006.01) -22.12.2014.